«Έτοιμα» γυαλιά πρεσβυωπίας: Μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στην όραση;

Φτάνοντας στην ηλικία των 40, πολλοί από εμάς δυσκολεύονται στο διάβασμα, στις δραστηριότητες, στη δουλειά, στο γραφείο, στην καθημερινή ζωή. Ο φακός του οφθαλμού – όχι τόσο εύκαμπτος και μαλακός όπως σε νεότερη ηλικία – δεν μπορεί πλέον να εστιάσει με την ίδια ευκολία στα κοντινά αντικείμενα. Αυτή είναι μία δυσλειτουργία που ονομάζεται πρεσβυωπία.

Η ορθή και ακριβής διόρθωσή της επιτυγχάνεται με τη χρήση εξατομικευμένων γυαλιών (ανάγνωσης), τα οποία κατασκευάζονται σύμφωνα με το ακριβές διοπτρικό σφάλμα του κάθε οφθαλμού, συμπεριλαμβανομένου και του πιθανού αστιγματισμού. Οι οφθαλμικοί φακοί είναι τοποθετημένοι, ώστε το οπτικό τους κέντρο να συμπίπτει με το κέντρο της κόρης του διοπτροφόρου, εξασφαλίζοντας άνετη και ευκρινή όραση.

Εδώ και αρκετά χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους τα «έτοιμα» γυαλιά, τα οποία οι καταναλωτές μπορούν να τα προμηθευτούν από διάφορα καταστήματα (ακόμα και πάγκους λαϊκής). Αυτά τα γυαλιά δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για μακρινές δραστηριότητες, όπως κατά την οδήγηση, καθώς είναι κατασκευασμένα αποκλειστικά για κοντινή χρήση.       

Τα «έτοιμα» γυαλιά, είναι «ενός μεγέθους», καθώς κατασκευάζονται σε μαζική παραγωγή. Έχουν την ίδια διόρθωση για τους δύο οφθαλμούς (ενώ συνήθως οι βαθμοί δεν είναι ίδιοι), δεν διορθώνουν τυχόν αστιγματισμό και δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την όραση από τα οπτικά κέντρα των φακών. Για τους παραπάνω λόγους είναι πολύ πιθανό να προκαλούν πονοκεφάλους και κοπιωπία.

Σε μία έρευνα το 2012 από την ομάδα του David Elliott στο Πανεπιστήμιο Aston στο Birmingham της Μ. Βρετανίας, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Optometry & Vision Sciences, αξιολογήθηκε η ποιότητα 300 «έτοιμων» γυαλιών πρεσβυωπίας που διατίθονταν από μεγάλα καταστήματα με κόστος που κυμαίνονταν από £1 μέχρι £32. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, που συντονίστηκε από το Βρετανικό Κολλέγιο Οπτομετρίας, διαπιστώθηκαν σημαντικές ατέλειες στο 60% των γυαλιών, τα οποία αφορούσαν:

α) αποκλίσεις από τους αναγραφόμενους βαθμούς διόρθωσης,

β) λανθασμένες τοποθετήσεις των κέντρων των φακών, π.χ. σημαντικές διαφορές από τις συνήθεις διακορικές αποστάσεις ή ανισοϋψή κέντρα που μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία συνεργασίας των δύο οφθαλμών,

γ) μεγάλη κλίση στους σκελετούς (σε σχέση με το την κλίση του κεφαλιού) που προκαλεί παραμόρφωση, 

δ) πρόχειρες (ελαττωματικές) κατασκευές που πιθανότατα θα απαιτούσαν γρήγορη αντικατάσταση των γυαλιών.

Η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ποιότητα των «έτοιμων» γυαλιών θα μπορούσε εύκολα να βελτιωθεί με τη χρήση καταλληλότερων διακορικών αποστάσεων για την εργασία που προορίζονται (π.χ. ανάγνωση), ενώ τα έτοιμα γυαλιά με υψηλότερους βαθμούς ( >2.00 D) παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν λάθη.

Για τα άτομα ηλικίας 40 ετών και άνω, η εμφάνιση της πρεσβυωπίας είναι ιδανική ευκαιρία για έναν πλήρη οφθαλμικό έλεγχο από τον οφθαλμίατρο σε τακτά χρονικά διαστήματα (περίπου κάθε 1.5 χρόνο). Σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις που εμφανίζονται στις πρεσβυωπικές ηλικίες, όπως το γλαύκωμα και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδος, προκαλούν σταδιακή και αργή μείωση της όρασης. Η χρήση «έτοιμων» γυαλιών εκτός από το ότι δεν εξασφαλίζει την πλήρη διόρθωση, και κατ’ αποτέλεσμα την πιο ευκρινή όραση, μπορεί να επικαλύψει πιθανές οφθαλμικές παθήσεις και να καθυστερήσει την έγκαιρη και σωστή αντιμετώπισή τους.

Ακόμα και μικρά σφάλματα διόρθωσης, μπορούν να προκαλέσουν κοπιωπία και χρόνιους πονοκεφάλους, αλλά κάτι τέτοιο δεν γίνεται αντιληπτό στο χρόνο που αφιερώνεται για τον «υποκειμενικό έλεγχο» της ποιότητας των «έτοιμων» γυαλιών, που συνήθως αφορά την ανάγνωση μιας μικρής παραγράφου και δεν ξεπερνά τα 20 δευτερόλεπτα. Άνετη και ευκρινή ανάγνωση για μεγάλο χρονικό διάστημα εξασφαλίζουν μόνο οι οφθαλμικοί φακοί που είναι ορθά τοποθετημένοι.Η χρήση των «έτοιμων» γυαλιών ίσως να αφορούσε την ύπαρξη ενός δεύτερου ζευγαριού για την ανάγνωση ενός καταλόγου σε ένα εστιατόριο ή για τον άμεσο έλεγχο μιας τιμής στο σούπερ-μάρκετ, αλλά δεν θα πρέπει να υποκαθιστούν ένα «κανονικό» εξατομικευμένο ζευγάρι γυαλιών, ειδικά για πολύωρη χρήση.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει πριν από οποιαδήποτε αγορά να προηγείται ένας έλεγχος όρασης από τους εξειδικευμένους επαγγελματίες του χώρου, ενώ προτείνεται ο χρήστης να προμηθεύεται τα «έτοιμα» πρεσβυωπικά γυαλιά από οπτικά καταστήματα, όπου επιλέγονται με αυστηρότερα κριτήρια.

(1). Οπτικός- Οπτομέτρης,

(2). Πρώην Εργαστηριακός Συνεργάτης του Α.Τ.Ε.Ι. Αθήνας.

(3). Οπτικά ORAMA Σεραφετίνογλου (4) Ντζιλέπης Γεώργιος MSc  (1,2,3)

Βιβλιογραφία

• Howell-Duffy C, Hrynchak PK, Irving EL, Mouat GSV, Elliott DB. Evaluation of the clinical maxim: "If it ain't broke, don't fix it". Optometry & Vision Science 89, 105-111, 2012

• Elliott DB, Green A. Many ready-made reading spectacles fail the required standards. Optometry & Vision Science 89, 446-451, 2012

• Elliott DB. Falls and vision impairment: guidance for the optometrist. Optometry in Practice 13: 65-76, 2012

• Johnson L, Supuk E, Buckley JG, Elliott DB. Effects of induced astigmatism on foot placement strategies when stepping onto a raised surface. PLoS One 8: e63351, 2013

• Davey CJ, Harley C, Elliott DB. Levels of state and trait anxiety in patients referred to ophthalmology by primary care clinicians: a cross sectional study. PLoS One 8: e65708, 2013

• Foster RJ, Hotchkiss J, Buckley JG, Elliott DB. Safety on stairs: Influence of a tread edge highlighter and its position. Experimental Gerontology 55:152-8, 2014

• Elliott DB. The Glenn A. Fry Award lecture 2013: Blurred vision, spectacle correction, and falls in older adults. Optometry & Vision Science 91: 593- 601, 2014